Γράφει η Χριστίνα Δεστούνη

H Marinaleda είναι μία κομμουνιστική ουτοπία επα-ναστατημένων αγροτών στην καρδιά της Ανδαλουσίας. Η Ανδαλουσία έχει 8.000.000 κατοίκους από τους οποίους τα 2.500.000 είναι άνεργοι και τα 3.000.000 ζουν στα όρια της φτώχειας.

Τη γη την κατέχουν οι γαιοκτήμονες που αποτελούν το 2% του πληθυσμού.
Τη δεκαετία του 70, οι κάτοικοι της συνειδητοποίησαν ότι μόνο ενωμένοι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα δεινά που ταλάνιζαν εκείνη την εποχή τον τόπο τους. Η υψηλή ανεργία και η ανέχεια μάστιζε το χωριό αφού οι κάτοικοι του, ένας καθαρά αγροτικός πληθυσμός δεν είχαν εδάφη να καλλιεργήσουν. Τα εδάφη αυτά βρί-σκονταν στα χέρια του Δούκα ντε λι Φραντάδο, ο οποίος κατείχε 17.000 εκτάρια, τα όποια και προτιμούσε να καλλιεργεί με μηχανήματα. 
Έτσι ενώθηκαν ενάντια στο Δούκα καταλαμβάνοντας τα χωράφια του ώστε να μην μπορεί να τα καλλιεργήσει. Ταυτόχρονα όμως προσπαθούσαν να πιέσουν και την κυβέρνηση με όποιο τρόπο διέθεταν όπως: απεργίες πείνας, κλείνοντας δρόμους, καταλαμβάνοντας σιδηροδρομικές γραμμές κ.α Στα 12 χρόνια που κράτησε ο αγώνας αυτός, οι κάτοικοι της Μαριναλέδα δεν το έβαλαν ποτέ κάτω και τελικά το 1979 πήραν 12.000 εκτάρια γης από το Δούκα. Τίποτα όμως απ’ όλα αυτά δε θα είχε γίνει χωρίς το χαρισματικό δήμαρχο του χωριού, Juan Manuel Sánchez Gordillo, ο οποίος κερδίζει με απόλυτη πλειοψηφία τις εκλογές εδώ και 35 χρόνια. Ο Γκοντρίγιο συνέταξε και υλοποίησε ένα ιδιαίτερο οικονομικό μοντέλο για την πόλη του, το οποίο μέχρι στιγμής φαίνεται να στέφεται με απόλυτη επιτυχία. Για τον επαναστάτη αυτό δήμαρχο, η δημοκρατία πρέπει να υφίσταται όχι μόνο σε πολιτικό αλλά και σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.“Πρέπει να τα έχουμε όλα αν θέλουμε να λέμε ότι έχουμε δημοκρατία”, όπως έχει και ο ίδιος δηλώσει.
Μέσα σ ‘αυτό πνεύμα ο Γκοντρίγιο και οι συντοπίτες του αποφάσισαν να δώσουν στη Συνέλευση τους όλη την εξουσία, ανακηρύσσοντας την ως το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων της Μαριναλέδα, διότι η άμεση δημοκρατία, δηλ η συμ-μετοχή του κόσμου είναι κατ’ αυτούς το σημαντικότερο πράγμα. Στη Συνέλευση συζητούνται και αποφασίζονται τα πάντα όπως για παράδειγμα ο προϋπολογισμός του Δημαρχείου. Έπειτα ο δήμαρχος με το επιτελείο του γυρνάει από γειτονιά σε γειτονιά και εξηγεί στον κόσμο τον προϋπολογισμό αυτό. Οι κάτοικοι κάθε συνοικίας αποφασίζουν τις προτεραιότητες τους σχετικά με τα έργα που πρέπει να γίνουν στην περιοχή τους. Τέλος συγκαλείται γενική συνέλευση όπου συζητούνται όλα αυτά και αποφασίζεται τι θα γίνει με το δημόσιο χρήμα. 
Εκείνοι που έχουν πολιτική ή συνδικαλιστική δύναμη και δράση ζουν ακριβώς όπως ο υπόλοιπος κόσμος. Οφείλουν να είναι στην πρώτη γραμμή την ώρα που δίνονται οι μάχες αλλά οι τελευταίοι που θα ωφελούνται από τα κεκτημένα των αγώνων. Διότι σε τούτο εδώ τον τόπο κανένας δε λαμβάνει επιπλέον χρήματα για την πολιτική ή συνδικαλιστική του δράση αλλά όλοι ζουν από τις δουλείες τους. Κι όλα αυτά γιατί; Γιατί όπως λέει και ο δήμαρχος της Μαριναλέδα “Η ηθική είναι το Α και το Ω στην πολιτική. Πρέπει να ζεις ακριβώς όπως δηλώνεις ότι ζεις. Δεν γίνεται να λες άλλα και να πράττεις άλλα.
Σ’αυτό το αλλοπρόσαλο χωριό οι παπάδες και η αστυνομία δεν έχουν θέση. Οι κάτοικοι της Μαριναλέδα δεν αισθάνονται την ανάγκη να αντλήσουν δύναμη από κάποιο θεό. Τη δύναμη αυτή την βρίσκουν στην αλληλεγγύη και τη συντροφικότητα που κυριαρχεί στη ζωή τους. Για τους ίδιους λόγους η αστυνομία δεν έχει καμία θέση στο χωριό τους, αφού η εγκληματικότητα είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Με την προώθηση λοιπόν της άμεσης και καθολικής συμμετοχής επιτεύχθηκε στη Μαριναλέδα η πολιτική δημοκρατία. Όμως η πολιτική δημοκρατία χωρίς την οικονομική δημοκρατία είναι ένα μεγάλο ψέμα. Διότι όσο οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι, δημοκρατία δεν μπο-ρούμε να έχουμε.
Γι αυτό το λόγο τα χωράφια που πήραν οι κάτοικοι της Μαριναλέδα δεν τα μοίρασαν, ώστε να πάρει ο καθένας ένα κομμάτι γης αλλά αποφάσισαν να δουλέψουν όλοι μαζί τη γη τους διότι γι αυτούς η γη δεν ανήκει σε κανέναν προσωπικά, δεν τεμαχίζεται, δεν πωλείται, είναι μια κληρονομιά που πρέπει να μεταβιβάζετε βελτιωμένη στις επόμενες γενιές. Κατ’ αυτό τον τρόπο εξάλειψαν εντελώς την ανεργία.”Εργαζόμαστε λιγότερο για να εργαζόμαστε όλοι” είναι το σύνθημα τους. Έτσι δουλεύουν κυλιόμενα στα χωράφια ή στο συνεταιρισμό EL HUMOSO όπου επεξεργάζονται και τυποποιούν με βιομηχανικό τρόπο τα προϊόντα τους: λάδι, πιπεριές, αγκινάρες, σκόρδο κ.α. Επίσης, απο-φάσισαν πώς όλες οι δουλειές είναι το ίδιο σημαντικές και γι αυτό αμείβονται όλοι το ίδιο: 47€ την ημέρα για 6,5 ώρες δουλειάς όταν ο κατώτατος μισθός στην Ισπανία είναι τα 641€/μήνα. Τα έσοδα από την πώληση των προϊόντων τους επανεπενδύονται στο χωριό. Γι αυτό είναι όλοι ευχαριστημένοι, μπορεί να παίρνουν τα ίδια χρήματα αλλά ξέρουν ότι πάντα θα υπάρχει γι΄αυτούς μια θέση εργασίας και πως μέρος της δουλειάς τους θα τους γυρίσει πίσω μέσω των κοινωνικών παροχών. Δεν δουλεύουν πια για την τσέπη κανενός Δούκα. Περνώντας λοιπόν από μία φτωχή τάξη σε μία μεσαία τάξη με αισθητά ανεβασμένο βιοτικό επίπεδο, αποφάσισαν να πάνε τη δημοκρατία τους ένα βήμα ακόμη πιο πέρα, θέτοντας σε εφαρμογή την Κοινωνική Δημοκρατία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην περιοχή ήταν αυτό της στέγασης αφού μέχρι και 3 γενιές ζούσαν σε μία κατοικία. Έτσι αποφάσισαν να κοινωνικοποιήσουν το χωριό και τα γύρω περίχωρα και να δημιουργήσουν ένα δημόσιο χώρο, όπου και θα ξεκινούσε η ανέγερση κατοικιών. Όποιος θέλει κατοικία πάει στο Δημαρχείο και κάνει μια αίτηση και το Δημαρχείο του δίνει δωρεάν το χώρο, τα υλικά, τους χτίστες και τον αρχιτέκτονα και αφού ο ενδιαφερόμενος βάλει και τη δική του προσωπική εργασία σε λίγο καιρό αποκτάει το δικό του σπίτι. Τα σπίτια που χτίζονται είναι 90τμ με αυλή 100τμ. ενώ το ενοίκιο που καλούνται να πληρώνουν στο δήμο ανέρχεται μόλις στα 15€ /μήνα.
Άλλες κοινωνικές παροχές είναι: ο βρεφονηπιακός σταθμός μόλις με 12€ το μήνα και χρήση της ανοιχτής ή της κλειστής πισίνας με συνδρομή 3€ το χρόνο. Όσον αφορά τους ηλικιωμένους, υπάρχει μία ομάδα ατόμων που πηγαίνει και τους βοηθάει, τους κάνει τα ψώνια, τους καθαρίζει το σπίτι, τους πάει στο γιατρό και όλα αυτά φυσικά δωρεάν. Επιπλέον η Μαριναλέδα κατέχει τη μεγαλύτερη αντιστοιχία πράσινου ανά κάτοικο σ’ όλη την Ανδαλουσία.
Στην Terra Utopia, όπως την αποκαλούν έγιναν τα αδύνατα δυνατά! Χτίστηκε ένα μοντέλο κοινωνίας θα λέγαμε από το μέλλον. Ένα μοντέλο με κέντρο τον άνθρωπο και στην υπηρεσία αυτού το χρήμα. Το ακριβώς αντίθετο από αυτό που γίνεται στις σημερινές κοινωνίες. Φιλοδοξίες και απληστία παραμερίστηκαν υπέρ ενός μοναδικού σκοπού της Κοινωνικής και Καθολικής Ευημερίας. “Όταν το δίλημμα που σου θέτουν είναι νίκη ή θάνατος, τότε δεν μπορείς να περιμένεις” είχε πει σε ομιλία του στο Βοτανικό Κήπο Πετρούπολης το 2010 ο Δήμαρχος της Μαριναλέδα.
Μέχρις ότου να φτάσουμε σε μια Αξιακή Κοινωνία, μέχρις ότου οι άνθρωποι μάθουν να λειτουργούν με τα ανώτερα συναισθήματα τους που είναι η αλληλεγγύη και η ανιδιοτέλεια θα πρέπει να αρχίσουμε να θέτουμε σε εφαρμογή μέρος του ονείρου εκεί που έχουμε τη δύναμη να το κάνουμε. Γιατί μόνο αν είμαστε αισιόδοξοι, παλεύουμε για τα όνειρα μας, πιστεύουμε στους εαυτούς μας, τότε μόνο θα είμαστε αήττητοι.
Κι αν για όλους εμάς το παράδειγμα της Μαριναλέδα είναι μια ουτοπία, για τους μόλις 3000 κατοίκους της είναι μια πραγματικότητα. Κι αφού εκείνοι μπόρεσαν, είτε λόγω της πίστης τους σε μια δίκαιη και αλληλέγγυα οικονομία, είτε λόγω της πίστης τους στο όραμα του επαναστάτη δημάρχου τους...τότε είναι σίγουρο πως όλοι μπορούμε! Μετά από 5 χρόνια βαθιάς ύφεσης με το σοσιαλιστικό μοντέλο στην Ευρώπη ανήμπορο να διατηρήσει “τα πανάκεια” κοινωνικού κράτους που μας πρόσφερε μέχρι πρότινος, πιστεύω πως το παράδειγμα της Μαριναλέδα αν μη τι άλλο αποτελεί μια πρόταση όταν κανείς δεν προτείνει τίποτα και η ανάπτυξη έχει χάσει το δρόμο της επιστροφής.