Γράφει η Ευαγγελία Οικονόμου, τ. Διαιτολόγος Β' Νοσοκομείου ΙΚΑ «Η ΠΑΝΑΓΙΑ»

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία πάθηση που, με απλά λόγια, χαρακτηρίζεται από τη συγκέντρωση ζαχάρου στο αίμα.

Είναι η ασθένεια της εποχής μας, μιας και σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, μέχρι το 2030, περισσότερα από 300 εκατομμύρια ανθρώπων, θα έχουν εκδηλώσει σακχαρώδη διαβήτη τύπου II.
Στη χώρα μας το 6% του γενικού πληθυσμού πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Η εμφάνιση της νόσου παρατηρείται στο δυτικό κόσμο κυρίως (ιδιαίτερα ο διαβήτης τύπου II) και αυτό αποτελεί μια σαφή ένδειξη για τη συσχέτιση της νόσου με το σύγχρονο τρόπο ζωής, τις διατροφικές μας συνήθειες και την έλλειψη σωματικής άσκησης.
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου II αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, καθώς συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια . Άλλες σοβαρές επιπλοκές αποτελούν η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια, η τύφλωση και οι ακρωτηριασμοί.

Ποια άτομα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν διαβήτη τύπου II;

• Οι υπέρβαροι και οι παχύσαρκοι
• Όσοι κάνουν καθιστική ζωή
• Όσοι έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με διαβήτη
• Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Οι υπερτασικοί
• Όσοι έχουν αυξημένα τριγλυκερίδια καθώς και οι ασθενείς με ιστορικό αγγειακής νόσου (π.χ. στηθάγχη, έμφραγμα, στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο.
  
  

Ποια είναι τα κυριότερα συμπτώματα του σακχαρώδους διαβήτη;

Στα αρχικά στάδια της νόσου συνήθως δεν εμφανίζονται καθόλου συμπτώματα και μάλιστα μπορεί ακόμα και για χρόνια μετά την εκδήλωση της νόσου ένας ασθενής να μην έχει αντιληφθεί ότι πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Στο διαβήτη τύπου I, η νόσος συνήθως εισβάλει απότομα και συχνά η εκδήλωσή της μπορεί να γίνει με ναυτία, εμετό, κοιλιακό πόνο και απώλεια συνείδησης. Στο διαβήτη τύπου II, η νόσος εισβάλλει βαθμιαία, λείπουν τα συμπτώματα και ο ασθενής αισθάνεται υγιής. Τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου είναι η έντονη δίψα και η πολυουρία (ειδικότερα τις βραδινές ώρες), η πολυφαγία, η οποία όμως συνοδεύεται από απώλεια και όχι αύξηση βάρους, ο κνησμός, η συχνή εξάντληση χωρίς ιδιαίτερη σωματική δραστηριότητα, η δυσκολία επούλωσης των πληγών και τέλος οι συχνές φλεγμονές και λοιμώξεις.

Αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη:

Πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη παίζουν:

• Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου

• Η εκπαίδευση του διαβητικού ασθενούς σε σχέση με τις διαιτητικές του συνήθειες.

Η στρατηγική αντιμετώπισης του διαβητικού ασθενούς πρέπει να ικανοποιεί τρεις βασικούς στόχους:

• Το μακροχρόνιο γλυκαιμικό έλεγχο

• Την αύξηση της σωματικής άσκησης και την υιοθεσία από τον ασθενή ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής

• Την εξάλειψη των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης των χρόνιων επιπλοκών του διαβήτη (π.χ. διακοπή του καπνίσματος, έλεγχος αρτηριακής πίεσης και επιπέδων χοληστερόλης).

Η θεραπευτική προσέγγιση για την κάλυψη των παραπάνω στόχων βασίζεται σε τρεις κύριους άξονες:

Την τήρηση συγκεκριμένου προγράμματος διατροφής, την αύξηση της σωματικής άσκησης και τέλος τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής .

Φυσική άσκηση:

Με τη σωματική άσκηση ο διαβητικός ασθενής καταναλώνει γλυκόζη, που είναι κύρια πηγή ενέργειας στον άνθρωπο, ρυθμίζοντας έμμεσα τα επίπεδά της στο αίμα.

Από την άλλη η άσκηση συντελεί στην πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Ένας πολύ καλός τρόπος άσκησης για το διαβητικό ασθενή είναι το περπάτημα διάρκειας μισής έως μίας ώρας ημερησίως. Είναι προτιμότερο η άσκηση να γίνεται μετά τα γεύματα, παρά πριν, γιατί το σάκχαρο του αίματος πριν είναι συνήθως χαμηλό.

Δίαιτα:

Η δίαιτα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πετυχημένης γλυκαιμικής ρύθμισης και είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση όλων των διαβητικών. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου συνδυάζεται με υπογλυκαιμικά χάπια ή ινσουλίνη. Το διαιτολόγιο του διαβητικού ασθενούς πρέπει να είναι απόλυτα εξατομικευμένο στις ανάγκες της καθημερινής ζωής.

Η διατροφή του διαβητικού ουσιαστικά δε διαφέρει από τη σωστή δίαιτα του μη διαβητικού. Πρέπει να έχει ποικιλία τροφών, να είναι χαμηλή σε ζωικά λίπη, αλάτι και οινόπνευμα και να περιέχει άφθονες φυτικές ίνες.

Οι υδατάνθρακες πρέπει να προέρχονται κατά κύριο λόγο από τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψωμί ολικής άλεσης δημητριακά κλπ. Οι τροφές αυτές απελευθερώνονται αργά στο αίμα και ο διαβητικός αισθάνεται χορτάτος για περισσότερο χρόνο.

Από τη διατροφή του διαβητικού θα πρέπει να παραλείπονται η ζάχαρη, το μέλι, η γλυκόζη, τα παγωτά, οι καραμέλες, η σοκολάτα, οι γλυκές κομπόστες, το σακχαρούχο γάλα, τα αναψυκτικά και οι χυμοί φρούτων με ζάχαρη, τα γλυκά οινοπνευματώδη ποτά (λικέρ, γλυκά κρασιά κλπ.).

Παρακάτω παρατίθεται ενδεικτικά ένα διαιτολόγιο και γενικές συστάσεις σχετικά με τη διατροφή των διαβητικών.*

*Διαιτητική αγωγή στο σακχαρώδη διαβήτη:

Προτεινόμενο διαιτολόγιο

ΠΡΩΙΝΟ: 1 φλυτζ. γάλα με 2% λιπαρά ή 1 γιαούρτι με 2% λιπαρά.

1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως ή 2 φρυγανιές.

ΔΕΚΑΤΙΑΝΌ: 1 μέτριο φρούτο (μήλο, πορτοκάλι ή αχλάδι κ.ά.)

ΓΕΎΜΑ: 90 γρ. (καθαρό, μαγειρεμένο) ψάρι ή κοτόπουλο,ή μπιφτέκια,

ή κρέας.

Σαλάτα ωμή ή βραστή (ποικιλία).

¾ φλυτζ. (μαγειρεμένα) ζυμαρικά ή ρύζι ή πατάτες ή όσπρια.

1 φέτα ψωμί (30 γρ.).

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ: 1 μέτριο φρούτο.

ΔΕΙΠΝΟ: Όπως το γεύμα (χωρίς αλλαγές στις ποσότητες)

ΠΡΟ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ: 1 φλιτζάνι γάλα με 2% λιπαρά ή 1 γιαούρτι & 1 μέτριο φρούτο.

ΤO ΦΡΟΥΤΟ ΣΑΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΛΕΓΕΤΕ ΑΠΟ

ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΙΝΑΚΑ

1)Μήλο 1 μέτριο

2)Αχλάδι 1 «

3)Πορτοκάλι 1 «

4)Μανταρίνι 1 «

5)Ροδάκινο 1 «

6)Βερίκοκο 2 «

7)Κεράσια 10 «

8)Φράουλες 1 φλυτζάνι

9)Καρπούζι 250 γρ.

10)Πεπόνι 250 γρ.

11)Δαμάσκηνα 2 τεμ.

12)Γρέιπ φρούτ ½ «

Χυμοί φρούτων αντί για φρούτο:

Χυμό πορτοκάλι ½ φλυτζάνι

Χυμό γκρέιπ φρούτ ½ φλυτζάνι

8 ρόγες σταφύλι

ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ:

-Το γάλα μπορείτε να το αντικαταστήσετε με γιαούρτι αποβουτυρωμένο 2% λιπαρά.

-Μία λεπτή φέτα ψωμί είναι 30 γραμμάρια.

-Οι σαλάτες σας να αποτελούνται από ποικιλία λαχανικών.

-Το ψάρι, το κοτόπουλο και το κρέας να είναι όσο το δυνατόν άπαχο.

-Από το κοτόπουλο πριν το μαγείρεμα, αφαιρέστε την πέτσα. Μία μικρή μερίδα είναι 90 γραμμ. μαγειρεμένο.

-Τα περισσότερα φαγητά ζυγίζονται ή μετρούνται μετά την παρασκευή τους.

-Για την μέτρηση των τροφίμων χρειάζεστε ένα κοινό φλυτζάνι χωρητικότητας 240 κ.εκ. ή ειδική μεζούρα 240 κ.εκ.

-Δεν είναι ανάγκη να αγοράζετε ειδικά φαγητά, διαλέξτε το φαγητό σας από τα είδη που αγοράζονται για όλη την οικογένεια.

-Όταν αγοράζετε τροφές για διαβητικούς από το εμπόριο να διαβάζετε τις ετικέτες και να συμβουλεύεστε γιατρό ή διαιτολόγο πριν τις χρησιμοποιήσετε.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ:

-Ζάχαρη, μέλι, μαρμελάδες, παγωτά, γλυκά, σοκολάτες, καραμέλες, ζαχαρούχο γάλα, κομπόστες, χυμοί φρούτων που περιέχουν ζάχαρη, αναψυκτικά γλυκά,

-Οινοπνευματώδη ποτά, όπως λικέρ και γλυκά κρασιά. Για τα υπόλοιπα οινοπνευματώδη (μπύρα, ξηρό κρασί, ουίσκυ κ.λ.π.), συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ ΟΤΙ:

-Δεν πρέπει να τρώτε παραπάνω απ' ότι περιέχεται στο διαιτολόγιο σας.

-Δεν πρέπει να παραλείπετε γεύματα.

-Πρέπει να τρώτε σε κανονικές ώρες.

Οι ποσότητες φυσικά ποικίλουν ανάλογα με το βάρος και ύψος του ασθενή. Κάθε διαιτολόγιο συντάσσεται σύμφωνα με τις ανάγκες του ασθενή σε θερμίδες και είναι εντελώς προσωπικό.

Αναλυτικότερα :

Είναι εύκολο να σχεδιάσετε τα γεύματά σας εάν λάβετε υπ’ όψιν τις παρακάτω ισοδυναμίες τροφίμων:

Ως προς τις λιπαρές τροφές να θυμάστε ότι: 1 κουταλάκι του γλυκού λάδι ή βούτυρο ή μαργαρίνη ή μαγιονέζα μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με 5 μεγάλες ή 10 μικρές ελιές, ή με 10 φυστίκια Αιγίνης, 6 αμύγδαλα, 2 καρύδια ή μία λεπτή φέτα μπέικον.

Στις λιπαρές τροφές ανήκουν το κρέας, τα αυγά, το τυρί, το βούτυρο και η κρέμα γάλακτος.

Επιλέξτε συχνότερα λαχανικά με σκούρο πράσινο, πορτοκαλί ή κόκκινο χρώμα, όπως το σπανάκι, το μπρόκολο, τα χόρτα, τα καρότα, οι πιπεριές και οι ντομάτες.

Τα δημητριακά και αμυλούχα λαχανικά πρέπει να γνωρίζουμε ότι 1 φέτα άσπρο ψωμί ή ολικής άλεσης ισοδυναμεί με 2-3 κράκερς, 2-3 φρυγανιές, μισό παξιμάδι κριθαρένιο ή 2 μικρά παξιμαδάκια, 1/3 της κούπας μαγειρεμένο ρύζι, 1/3 της κούπας μακαρόνια, μισή κούπα μαγειρεμένα φασόλια, ή αρακά ή καλαμπόκι, 1 μικρή πατάτα,10 μετρίου μεγέθους τηγανιτές πατάτες.

Ένα μικρό φρούτο μπορείτε να το αντικαταστήσετε με μισή κούπα φρούτο κονσέρβας χωρίς το χυμό του, μισή κούπα αποξηραμένα φρούτα ή μισή κούπα χυμό φρούτων.

Ως κούπα μέτρησης αναφέρετε το φλυτζάνι του τσαγιού.

Είναι καλό να καταναλώνετε εσπεριδοειδή τουλάχιστον μία φορά την ημέρα όπως πορτοκάλια και γκρέιπ φρουτ.

Το κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι που αντιστοιχούν σε μία μερίδα φαγητού είναι περίπου στο μέγεθος μιας τράπουλας ή μιας μέτριας παλάμης χεριού. Η μερίδα του τυριού πρέπει να είναι ίση με ένα σπιρτόκουτο.

Πριν το μαγείρεμα αφαιρείται το δέρμα από το κοτόπουλο ή τη γαλοπούλα και το ορατό λίπος από το κρέας. Είναι προτιμότερο το ψήσιμο στο φούρνο, στη σχάρα και το μαγείρεμα στον ατμό, αντί του τηγανίσματος των τροφίμων.

Προσοχή στις ετικέτες των τροφίμων.

Προτιμήστε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και αλεύρι ολικής άλεσης καθώς και όσπρια.

Καταναλώστε στο πρωινό δημητριακά ολικής άλεσης, διότι θεωρούνται πολύ καλή πηγή φυτικών ινών.

Να καταναλώνετε τρία φρούτα την ημέρα και ποικιλία λαχανικών.

Και τέλος το αλάτι! Δώστε γεύση στα φαγητά χρησιμοποιώντας χυμό λεμονιού, βότανα, μυρωδικά και μουστάρδα.

Αποφύγετε τους αλατισμένους ξηρούς καρπούς, τα τσιπς, τα αλατισμένα τυριά, αλλαντικά κλπ.

Γενικώς οι πάσχοντες σήμερα από σακχαρώδη διαβήτη αντιμετωπίζονται διατροφικά ως υγιείς άνθρωποι, οι οποίοι τηρούν ένα διαιτολόγιο προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους. Καταναλώνουν όλες τις τροφές με μέτρο και δε στερούνται τίποτα από τη ζωή!

Πηγή: Ελλ. Ενδοκρινολογική Εταιρεία