Ρεπορτάζ-Επιμέλεια Γιώτα Χουλιάρα
Ήταν 10 Σεπτεμβρίου του 2011 στην ομιλία του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου στη ΔΕΘ όταν είχε ανακοινώσει ότι ξεκινούν έρευνες πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, διαψεύδοντας προηγούμενη δήλωση του από τις 11-12-09 στις Βρυξέλλες, όταν κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου είχε απαντήσει σε ερώτημα του δημοσιογράφου Στάθη Ευσταθιάδη από το Βήμα ότι ''Πετρέλαιο δεν έχουμε.

Ή τουλάχιστον μέχρι τώρα δεν έχουμε βρει παρά ελάχιστα.''

Στην πορεία αποδείχτηκε ότι ''πετρέλαιο υπάρχει'' και όπως φαίνεται, από τις μέχρι στιγμής εκτιμήσεις, και σε μεγάλες ποσότητες, καθιστώντας τη χώρα μας ενεργειακό παράδεισο. ''Η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί στο μέλλον σε μείζονα ενεργειακό κόμβο διεθνώς'' είχε πει ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς σε δήλωση του το Φεβρουάριο που μας πέρασε κατά τη διάρκεια συζητήσεων στο ΥΠΕΚΑ για τα δεδομένα που είχαν προκύψει από τις πρώτες έρευνες και με αισιοδοξία προέβλεψε κέρδη 150 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ταυτόχρονα, επενδύσεις που μπορεί να υπερβούν τα 700 εκατ. ευρώ, για την έρευνα και παραγωγή κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, τα οποία εκτιμώνται σε 300 εκατ. βαρέλια, σηματοδότησε η υπογραφή των συμβάσεων παραχώρησης που αφορούν τις περιοχές Ιωαννίνων, Πατραϊκού Κόλπου και Κατακόλου σε τελετή που έγινε στις 14-5-14 στο ΥΠΕΚΑ και στην οποία παρέστησαν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευ. Βενιζέλος, ο υπουργός και ο υφυπουργός ΠΕΚΑ Ι. Μανιάτης και Α. Παπαγεωργίου, ο υπουργός Ενέργειας της Μ. Βρετανίας Edward Davey και ο πρεσβευτής του Καναδά Robert Peck.

Οι συμβάσεις ανά περιοχή υπεγράφησαν με τις εξής κοινοπραξίες:

- Για τη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων, το σχήμα ENERGEAN OIL AND GAS - PETRA PETROLEUM. Στα Ιωάννινα οι εκτιμήσεις για τα απολήψιμα αποθέματα κυμαίνονται στα 50 -100 εκατ. βαρέλια. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Energean Μ. Ρήγα, στην περιοχή υπάρχουν ενδείξεις πετρελαίου καθώς και γεωλογικά ανάλογα συστήματα στην Ιταλία και την Αλβανία όπου πρόσφατα η Shell ανακοίνωσε την ανακάλυψη κοιτάσματος 200 εκατ. βαρελιών. Οι επενδύσεις στη φάση της παραγωγής σύμφωνα με τον κ. Ρήγα μπορεί να φθάσουν στα 500 εκατ.

- Για τη θαλάσσια περιοχή του Πατραϊκού (όπου τα εκτιμώμενα απολήψιμα αποθέματα είναι 200 εκατ. βαρέλια), το σχήμα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ - EDISON - PETROCELTIC. Ο διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ Γ. Κωστόπουλος έκανε λόγο για θετικές γεωχημικές και γεωλογικές μελέτες και τόνισε ότι προγραμματίζονται 2 - 5 γεωτρήσεις (κόστους 20- 35 εκατ. η κάθε μία) συν επενδύσεις 15 - 20 εκατ. για σεισμικές έρευνες.
- Για το Κατάκολο (όπου υπάρχει βεβαιωμένο κοίτασμα 3-5 εκατ. βαρελιών), το σχήμα ENERGEAN OIL AND GAS - TRAJAN OIL & GAS Ltd. Η γεώτρηση θα γίνει οριζόντια, από τη στεριά για να ελαχιστοποιηθεί η παρέμβαση στο περιβάλλον και οι επενδύσεις μπορεί να φθάσουν στα 50 εκατ. Ευρώ.
Την ίδια στιγμή, έντονο είναι το ενδιαφέρον των Αμερικανών για τους υδρογονάνθρακες στη χώρα μας, ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε και στη πρόσφατη συνάντηση που είχε ο υπουργός ΠΕΚΑ Ι.Μανιάτης με τον Αμερικανό πρέσβη D.Pearce (2-9-14).

Όπως πληροφορηθήκαμε, η συνάντηση έγινε με φόντο τις εξελίξεις στο χώρο της ενέργειας λόγω της ουκρανικής κρίσης (καθώς έντονη είναι η ανησυχία για τον ανεφοδιασμό της Ευρώπης σε περίπτωση που η Gazprom κλείσει τις κάνουλες) αλλά και επειδή αμερικάνικες εταιρείες έχουν ήδη εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους στους επικείμενους διαγωνισμούς για την παραχώρηση των 20 θαλάσσιων ελληνικών οικοπέδων σε Ιόνιο και Ν.Κρήτη.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η δημοσίευση της προκήρυξης του διαγωνισμού στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (European Gazette) για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στα 20 ελληνικά οικόπεδα, αναμένεται περίπου στα τέλη Σεπτεμβρίου. Ο σχεδιασμός προβλέπει χρονικό διάστημα έξι μηνών για να καταθέσουν οι εταιρείες ή τα σχήματα τις προσφορές.

Στη συνέχεια, σε διάστημα τεσσάρων μηνών θα γίνει η αξιολόγηση από την αρμόδια Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) και μετά, σε διάστημα τριών μηνών, θα γίνει η υπογραφή των συμβάσεων που θα έχουν 8ετη διάρκεια και η εταιρεία θα πρέπει να κάνει τις απαραίτητες έρευνες. Η απόδειξη εμπορικά εκμεταλλεύσιμου οικοπέδου σημαίνει αυτόματα και σύμβαση εκμετάλλευσης για 25 έτη.

Αν και η ελληνική πλευρά παραμένει συγκρατημένη, τα ονόματα που ακούγονται ότι θα καταθέσουν προσφορές είναι τα εξής: Exxon, Total, Noble, Enel, Anadarko, Chevron και BP, εταιρείες που είχαν παραστεί και στη παρουσίαση των αποτελεσμάτων των σεισμικών στοιχείων των ελληνικών οικοπέδων στο Λονδίνο τον Ιούνιο.

Το ερώτημα σε όλα τα παραπάνω είναι ποιος ο ρόλος του ελληνικής πλευράς και αν τελικά ο ορυκτός πλούτος, για τον οποίον όλοι φαίνονται πως είναι ξαφνικά πεπεισμένοι, θα αποτελέσει τη χαραμάδα σωτηρίας που τόσο αναζητά η ταλαιπωρημένη, από τις μνημονιακές υποχρεώσεις, χώρα μας.

Διότι το Ελληνικό κράτος κινδυνεύει να μετατραπεί σε πωλητή που θα παραχωρήσει σε ξένους την περιουσία του ελληνικού λαού. Φυσικά, για να προλάβουμε τους επικριτές μας, να τονίσουμε πως θεωρούμε λογικό να προσφύγει η χώρα σε κάποια από τις μεγάλες εταιρείες για την εξόρυξη των ελληνικών υδρογονανθράκων διότι δε διαθέτουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε μόνοι μας.

Προηγουμένως, όμως, θα πρέπει να έχει θέσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι εταιρείες που θα αναλάβουν να το κάνουν, πλαίσιο που θα καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο από τα ελληνικά συμφέροντα.

Για να έρθουμε, στη συνέχεια, στο δεύτερο ερώτημα ή για την ακρίβεια θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως δίλημμα, αν η ενέργεια αποτελεί κατάρα ή ευλογία. Ένα δίλημμα που πρώτος απ΄ όλους είχε θέσει ο καθηγητής Αντώνης Φώσκολος. Ο Α. Φώσκολος ήταν από τους πρώτους που μίλησε για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στη χώρα μας σε μια εποχή που όσοι είχαν τολμήσει να εκφράσουν αυτή την άποψη, είχαν χαρακτηριστεί ως γραφικοί.

Το περιοδικό μας επικοινώνησε με τον Α. Φώσκολο, ο οποίος μας παραχώρησε και τις εικόνες από το προσωπικό του αρχείο. Στο ερώτημα αν η ενέργεια αποτελεί ευλογία ή κατάρα ο καθηγητής μας απάντησε πως “για να μπορέσει η Ελλάδα να ανταποκριθεί σ΄ αυτό το ερώτημα και να βγει νικήτρια, θα πρέπει να έχει τους σωστούς πολιτικούς”.

Εδώ οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως τον Οκτώβριο του 2012 ο Αντώνης Φώσκολος μαζί με τον Ηλία Κονοφάγο και το Νίκο Λυγερό -τρεις, δηλαδή, πανεπιστημιακοί καθηγητές- είχαν συντάξει έκθεση την οποία και είχαν αποστείλει στον πρωθυπουργό, όπου εξηγούσαν πως η εκτιμώμενη αξία των ελληνικών υδρογονανθράκων ανερχόταν στα 1,3 τρις δολάρια.

Η χώρα μας, όπως φαίνεται από τις μέχρι στιγμής εξελίξεις, επρόκειτο να αποτελέσει γεωστρατηγικό πυλώνα στη περιοχή της ΕΕ, όχι μόνο για τον ενεργειακό πλούτο που διαθέτει αλλά και γιατί όπως μας ενημέρωσε ο καθηγητής Α. Φώσκολος ''τα κοιτάσματα της Β. Θάλασσας έχουν πτωτική παραγωγή, ενώ πτώση έχουμε και στη παραγωγή φυσικού αερίου από τις 7 χώρες της ΕΕ από το 2012 και μετά'' γεγονός που ενισχύει τη δική μας ενεργειακή θέση.

Ταυτόχρονα, πρόβλημα αντιμετωπίζει και η Ρωσία, η οποία αδυνατεί να καλύψει το ευρωπαϊκό έλλειμμα σε φυσικό αέριο. ''Το έλλειμμα της Ευρώπης σε φυσικό αέριο το οποίο ανέρχεται σε 240 δις και ικανοποιείται με εισαγωγές 160 δις από τη Ρωσία και 90 δις από τις χώρες της Β. Αφρικής επρόκειτο να μεγαλώσει στα 440 δις '' μας επισημαίνει ο καθηγητής. Τα αποθέματα της Ρωσίας σε φυσικό αέριο ανέρχονται σε 47 τρις από τα οποία τα 2/3 της χρειάζονται για ικανοποίηση των δικών της αναγκών. ''Αυτή η πραγματικότητα επιτρέπει στη Ρωσία να εξάγει μόνο 15 τρις φυσικού αερίου. Αν από αυτά αφαιρέσουμε τα 3 τρις που διοχετεύει σε χώρες της Άπω Ανατολής, τότε για την Ευρώπη απομένουν μόνο 12 τρις.''

Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Gazprom, η παραγωγή του φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ρωσίας θα μειωθεί από τα 600 δις ετησίως στα 400 καλύπτοντας μόνο τις εσωτερικές ανάγκες της χώρας. Επομένως, η ΕΕ θα χρειαστεί να βρει πολύ περισσότερο φυσικό αέριο. Στο ερώτημα αν μπορεί η Β. Αφρική να καλύψει το ενεργειακό ευρωπαϊκό έλλειμμα, ο καθηγητής μας απαντά κατηγορηματικά όχι. Μια απάντηση θα μπορούσε να ήταν η εισαγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ, προσπάθεια που προωθείται στους κύκλους της Ευρώπης το τελευταίο διάστημα. Η απάντηση που ήρθε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ήταν ξεκάθαρη: "Μέχρι σήμερα μόνο η κατασκευή 2 τερματικών υγροποιημένου φυσικού αερίου έχει προγραμματιστεί εκ των οποίων μόνο το CHIENIERE’S SABINE PASS στη Lousiana θα αρχίσει να λειτουργεί, πιθανόν στα τέλη του 2015.''

Υπάρχει, όμως, και δεύτερο πρόβλημα με το αμερικάνικο σχιστολιθικό φυσικό αέριο. ''Οι ΗΠΑ καταναλώνουν ημερησίως 19εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου εκ των οποίων μόνο τα 8 εκ. παράγονται στη χώρα με αποτέλεσμα να εισάγουν γύρω στα 11 εκατ. βαρέλια ημερησίως, τα οποία και αντιστοιχούν σε 4 δισ. βαρέλια το χρόνο. Όταν,λοιπόν, σταματήσουν οι υπόλοιπες πετρελαιοπαραγωγικές χώρες την εξαγωγή πετρελαίου, οι ΗΠΑ θα πρέπει να καλύψουν αυτό το ενεργειακό κενό από το δικό τους σχιστολιθικό φυσικό αέριο.''

Από τα παραπάνω, γίνεται κατανοητό πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η ύπαρξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στη χώρα μας. Ύπαρξη που αποδεικνύεται και από τις μελέτες των καθηγητών Ζεληλίδη και Μαραβέγια που αναφέρονται στα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στη μεσογειακή ράχη και πιο συγκεκριμένα:

-Την ύπαρξη 8 μητρικών πετρωμάτων γέννησης υδρογονανθράκων
-Τη δυνατότητα ύπαρξης 11 ταμιευτήρων υδρογονανθράκων
-Την ύπαρξη τουλάχιστον 5 καλυμμάτων εγκλωβισμού υδρογονανθράκων καθώς και ένα μεγάλο αριθμό τεκτονικών και στρωματογραφικών παγίδων που θα πρέπει να έχουν εγκλωβίσει υδρογονάνθρακες.

Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η νορβηγική εταιρεία γεωφυσικών ερευνών PGS με τη λογική ότι σε όλο τον κόσμο όπου υπάρχουν ράχες όπως η μεσογειακή ράχη (για παράδειγμα Barbados, West Timor, Andaman Oceanic Island) υπάρχουν κοιτάσματα υδρογονανθράκων.

Από την πλευρά του ο καθηγητής Α. Φώσκολος αναφέρει πως γεωλογικές και γεωχημικές ενδείξεις στην υπεράκτιο Κρήτη υποδεικνύουν την ύπαρξη υδρογονανθράκων και πιο συγκεκριμένα:

- Η Μεσόγειος είναι υπόλειμμα της Τιθύος που έδωσε τη γέννεση τεράστιων ποσοτήτων υδρογονανθράκων όπου υπήρξε (Σ. Αραβία, Ιράν, Ιράκ, Κουρδιστάν, Αν. Μεσόγειο, Β. Αφρική, Κασπία, Μ. Θάλασσα).

-Τα πάχη των ιζημάτων νότια της Κρήτης είναι πολύ μεγάλα μέχρι και 15 χιλιόμετρα

-Η σύγκρουση των λιθοσφαιρικών πλακών που δημιουργεί παγίδες υδρογονανθράκων

-Η ύπαρξη ενεργών λασποηφαιστείων (πάνω από 60) που ελκύουν για περισσότερο από 1εκατ. χρόνια καταγεννετικό φυσικό αέριο.

-Η ύπαρξη αμύθητων ποσοτήτων υδριτών πυρολιτικής προέλευσης που προδίδει την ύπαρξη τροφοδότη ταμιευτήρα.

-Η ύπαρξη υποθαλάσσιας ράχης με πρίσματα προσαύξησης φιλοξενεί πάντα υδρογονάνθρακες.

Επομένως, η Ελλάδα μπαίνει στο κάδρο της ενέργειας καθώς αν η Ρωσία και οι χώρες της Β. Αφρικής δεν μπορέσουν να συνεισφέρουν τις ποσότητες φυσικού αερίου που μέχρι σήμερα διοχετεύουν στην ΕΕ, η χώρα μας θα αποτελέσει την εναλλακτική λύση και, βεβαίως, τεράστια αποδεικνύεται και η γεωπολιτική της σημασία δεδομένου ότι οι αγωγοί φυσικού αερίου θα περάσουν μέσα από τη χώρα μας στο ταξίδι τους για την Ευρώπη.

Κλείνοντας αυτή την έρευνα, θα θέλαμε να παραθέσουμε τα ερωτήματα που είχε την καλοσύνη να μοιραστεί μαζί μας ο καθηγητής, ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα ή απλά ρητορικά; Ο καθηγητής, λοιπόν, μας ανέφερε: ''Από τις μέχρι στιγμές δηλώσεις του πρωθυπουργού αλλά και του υπουργού ΠΕΚΑ προκύπτει ότι εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων σε μεγάλες ποσότητες υπάρχουν. Δεν μπορείς να ανακοινώνεις ότι σε διάστημα 25 ετών η Ελλάδα θα αποκομίσει από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων 150 δις ευρώ. Άρα το αν υπάρχουν υδρογονάνθρακες ή όχι στην Ελλάδα έχει απαντηθεί κατά τον πλέον επίσημο τρόπο.''

Ένα ακόμη πολύ βασικό ερώτημα κατά τον καθηγητή που πρέπει να απαντηθεί στον Ελληνικό λαό είναι: ''Με δεδομένο πλέον ότι υπάρχουν υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα και ότι τους υδρογονάνθρακες δεν τους έβαλε ο Θεός χθες στα πετρώματα της χώρας μας αλλά προϋπήρχαν κάνω την ερώτηση όταν υπογράψαμε τα μνημόνια πριν από 2,5 περίπου χρόνια ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου αλλά και οι μετέπειτα πρωθυπουργοί, όπως επίσης και οι υπουργοί ΠΕΚΑ, Τ. Μπιρμπίλη και Γ. Παπακωνσταντίνου, γνώριζαν ή όχι την ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ελλάδα;'' Και συνεχίζει: ''Όταν το 1997 η υπουργός ΥΠΑΝ Β. Παπανδρέου κατάργησε την έρευνα υδρογονανθράκων διαλύοντας την ΔΕΠ-ΕΚΥ, γνώριζε την ύπαρξη υδρογονανθράκων τουλάχιστον στην περιοχή του Ιονίου; Από το 1997 οι επιστήμονες των ΕΛΠΕ είχαν στα χέρια τους δισδιάστατα γεωφυσικά στοιχεία του Ιονίου, δηλαδή πριν καν αρχίσουν οι έρευνες της Νορβηγικής εταιρείας PGS, που έδειχναν την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων'' μας επισημαίνει χαρακτηριστικά.

''Αυτά τα ερωτήματα με βασανίζουν διότι ένας ολόκληρος λαός κρεμάστηκε κυριολεκτικά και μεταφορικά (3.750.000 κάτω από το όριο διαβίωσης, 1.400.000 άνεργοι, πάνω από 60.000 επιστήμονες έφυγαν στο εξωτερικό, χιλιάδες Έλληνες έχουν αυτοκτονήσει και δεκάδες χιλιάδες Έλληνες είναι καθημερινά στις ουρές για ένα πιάτο φαγητό), οι μισθοί και οι συντάξεις κόπηκαν τουλάχιστον κατά 50% ενώ δεν υπήρχε κανένας λόγος. Έχουμε τέτοιο ορυκτό πλούτο που είναι αδιανόητο να εφαρμόζεται αυτή η οικονομική πολιτική εκτός και αν είναι εσκεμμένη."
Για να καταλήξει στο ερώτημα που βασανίζει τους περισσότερους από μας: ''Πώς ανακαλύφθηκε μέσα σε 12 μήνες αυτός ο τεράστιος ορυκτός πλούτος, ο οποίος και προϋπήρχε εδώ και πολλά χρόνια;"
Δεν ήταν τυχαία εξάλλου η ρήση του Χ.Κίσσινγκερ: "Ελέγξτε το πετρέλαιο και θα ελέγχετε τα έθνη".

Τεύχος 8