«Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς. Έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα». Λόρδος Palmerston, 1784-1865, Βρετανός πρωθυπουργός

Ο όρος γεωπολιτική σαν επιστημονικός όρος εισήχθη το 1899 από τον Σουηδό πολιτικό και πολιτικό επιστήμονα Rudolf Kjellén, μαθητή του γεωγράφου και θεωρούμενου ως πατέρα της γεωπολιτικής Γερμανού Friedrich Ratzel. Επηρεασμένος, προφανώς, από τον Ratzel, o Otto von Bismarck, ο δημιουργός και πρώτος καγκελάριος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, συνήθιζε να λέει ότι η μόνη σταθερά της γεωπολιτικής είναι η γεωγραφία, η σημασία της οποίας ποτέ δεν πρέπει να παραβλέπεται.

Με την πάροδο του χρόνου, η γεωπολιτική ως επιστήμη διαδόθηκε, παρά το γεγονός ότι ο επίσης γερμανικής καταγωγής Hans Morgenthau, θεωρητικός των διεθνών σχέσεων και μακιαβελικός, την χαρακτήρισε ως ψευδο-επιστήμη. Στο μεταξύ, ειδικά την περίοδο του μεσοπολέμου, η γεωπολιτική διαδόθηκε στην κεντρική Ευρώπη και αποτέλεσε εργαλείο της στρατηγικής με κεντρικό σημείο την εθνική ισχύ και τον έλεγχο μίας γεωγραφικής επικράτειας. Στην ουσία, η γεωπολιτική υπονοεί την ύπαρξη διεθνών ανταγωνισμών και υποστηρίζει τη στρατηγική σχεδίαση σε διάφορους τομείς, όπως της στρατιωτικής ισχύος (γεωστρατηγική) και της οικονομίας (γεωοικονομία).

Η αγγλοσαξονική σχολή ή αλλιώς η κλασσική γεωπολιτική θεώρηση, η οποία προέκυψε ως αντίθετη της γερμανικής, αντιμετωπίζει τα δεδομένα υπό της πρίσμα της ασφάλειας, εξετάζοντας, παράλληλα τον φυσικό γεωγραφικό και ανθρωπογενές χώρο. Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε, όπως ακριβώς αναφέρει και ο sir Βασίλειος Μαρκεζίνης ότι η γεωπολιτική προϋποθέτει ευρεία κατανόηση των εκάστοτε προβλημάτων και συνδυασμό πολλών κλάδων όπως της ιστορίας, της οικονομίας, της πολιτικής, της κοινωνιολογίας και της γεωγραφίας.

Στη σημερινή χρονική στιγμή, όπου η Ευρώπη βρίσκεται σε οριακή στιγμή για το μέλλον της στην παγκόσμια σκακιέρα, είτε το αντιλαμβάνεται, είτε όχι, η επιβίωση της εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την γεωπολιτική, γεγονός που αγνοούν ή ηθελημένα προσπαθούν να αγνοήσουν οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών και του Βερολίνου.

Όπως έχουμε αναδείξει πάμπολλες φορές, η Ελλάδα κατέχει μια μοναδική γεωγραφική θέση, η οποία σε συνδυασμό με τον πολιτισμό της, τον φυσικό της πλούτο και την σταθερότητα που αποπνέει στην περιοχή του τριγώνου του πολέμου (Λιβύη- Συρία - Ουκρανία) είναι η μόνη χώρα που δύναται να εγγυηθεί την ασφάλεια. Η αλαζονεία Ερντογάν, η πρόσφατη κρίση στο Κατάρ. οι μεταναστευτικές ροές, οι τρομοκρατικές επιθέσεις και οι ευρύτερες εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής έχουν άμεση και έμμεση σχέση με την Ελλάδα, την χώρα κλειδί στην νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου.

Ταυτόχρονα, η σύσφιξη σχέσεων Ελλάδας- Κύπρου- Ισραήλ και Ελλάδα- Κύπρου- Αιγύπτου, ο αγωγός East Med και ο νέος δρόμος του μεταξιού από την Κίνα δίνουν στη χώρα μας ένα μοναδικό πλεονέκτημα για να ασκήσει μια πολυγαμική εξωτερική πολιτική.

Παραφράζοντας, λοιπόν, την ρήση του James Carville «Είναι η οικονομία, ηλίθιε», ήρθε η ώρα να πούμε στον αυστηρό, προτεστάντη Γερμανό Υπουργό Οικονομικών, Wolfgang Schäuble: «Είναι η γεωπολιτική, ηλίθιε». Για την ιστορία να θυμίσουμε ότι την επίμαχη φράση «Είναι η οικονομία, ηλίθιε» (It's the economy, stupid) χρησιμοποιήσε ο Carville, πολιτικός σχολιαστής και επικοινωνιολόγος, όταν ανέλαβε την προεκλογική καμπάνια του Bill Clinton για την προεδρία με αντίπαλο τον πατέρα Bush. Η φράση «Είναι η οικονομία, ηλίθιε», που είχε ως στόχο να καταδείξει τις κακές επιδόσεις της διακυβέρνησης Bush στην οικονομία, αποτέλεσε ένα από τα τρία βασικά σημεία της εκστρατείας του Clinton . Το δεύτερο είχε να κάνει με το αίτημα για αλλαγή («Αλλαγή vs πάλι τα ίδια») και το τρίτο αφορούσε την ιατρική περίθαλψη («Μην ξεχνάτε την ιατρική περίθαλψη»).

Η Ελλάδα οφείλει την συγκεκριμένη χρονική στιγμή και καθώς βρισκόμαστε λίγο πριν από τις εκλογές στη Γερμανία, ενώ το Brexit εκκρεμμεί και η Γαλλία ψάχνει να βρει τον βηματισμό της στην ενωμένη Ευρώπη, να ξεκινήσει την δική της καμπάνια βασισμένη στην σημαντική της θέση στην παγκόσμια σκακιέρα φωνάζοντας: «Είναι η γεωπολιτική, ηλίθιε».

Γιώτα Χουλιάρα
Αρχισυνταξία